روانشناسی رنگ در کودکان

در دنیای اطراف ما و حتی فراتر از اون در کل کهکشان، هر ذره ای مشخصات فیزیکی و شیمیایی منحصر به فرد خودش رو داره. برخی از ذرات به حال جامد، برخی دیگر مایع و دیگری به صورت گاز دیده میشن. اما خیلی از ذرات و مواد هم هستن که با چشم غیر مسلح دیده نمیشن. پس یکی از قدرت های هر انسان سالمی قدرت دیداری و تشخیص محیط اطراف خود از طریق دیدن هستش. ماهیت مواد و اجسام از طریق قدرت بصری تشخیص و پس از پردازش مغز انسان برای او مشخص میشن.

برای درک بهتر این وضوع، همه ما روایت معروف فیل در اتاق تاریک رو شنیدیم که افرادی که در زندگی خود فیل رو ندیده بودند پس از ورود به اتاق تاریک و لمس قسمت های مختلف بدن فیل، در توصیف این موجود تعاریف مختلفی رو بیان کردند. شخصی که گوش فیل رو لمس کرده بود میگه که فیل موجودی پهن و نازک هست، شخص دیگری که خرطوم فیل رو لمس میکنه میگه که فیل موجودی باریک و دراز هستش، هر فرد بر حسب درک خودش فیل رو تشریح میکنه. اما این تفاوت در ادراک حاصل چی هستش؟ تاریکی و نور.

توانایی درک اجسام و مواد به وسیله چشم انسان نیازمند تابش و بازتابش نور به اون جسم هستش. نوری که از اجسام به چشم ما میرسه در واقع ماهیت و شکل اون رو برای ما تداعی میکنه و میتونیم اون جسم رو تشخیص بدیم. مهم ترین ویژگی معرفی و صفت بارز هر جسمی همانطور که برای هر انسان میشه اسم اون فرد رو مثال زد، برای اجسام رنگ اونها هستش.

نور سفید شامل طیف های مختلف رنگی هستش که پس از انکسار یا شکست اونا رو نمایش میده، در واقع تمامی رنگ های موجود در رنگین کمان حاصل شکست نور خورشید در برخورد با ابرها هستش.

چشم انسان میتونه میلیون ها رنگ رو تشخیص بده ولی این امر در بین آدم های مختلف متفاوت هستش. از همان بدو نوزادی، کودک انسان پس از کسب درک و آگاهی از محیط اطرافش، با استفاده از قوه بصری به تشخیص اجسام می پردازه، با افزایش سن کودک و یادگیری معنی و مفهوم رنگ ها، دید او در زمینه جهان هستی کامل تر میشه. البته دوست داشتن و انتخاب رنگ توسط هر فرد در بسیاری از مواقع حتی قبل از دونستن نام رنگ ها توسط اون شخص اتفاق میوفته. این مورد رو بارها در واکنش حیوانات و همچنین نوزاد انسان در مواجهه با رنگ های مختلف دیده ایم. حتی روانشناسان تأثیر رنگ ها رو بر روی روان کودک مورد مطالعه و اثبات کرده اند.

انتخاب هر رنگ توسط کودک میتونه ضمیر ناخودآگاه اون و نیازهاش رو به وضوح نشون بده. رنگ های مختلف در واقع نمودی از شخصیت و رفتارهای کودک و حالات مختلف روانی اون رو بازگو میکنه. اولین هنری که در بسیاری از مهد های کودک در سراسر دنیا به کودکان آموزش داده میشه نقاشی کردن هست. هنر نقاشی در واقع به بروز استعداد و خلاقیت کودک کمک میکنه و نمود کاملی از شخصیت اون میتونه باشه. بسیاری از کودکان با حالات روحی پرخاشگر و مضطرب تمایل به استفاده از رنگ های تیره و سرد در نقاشی های خودشون هستن، این موارد به درک عاطفی بزرگسالان از کودک کمک به سزایی میکنه تا بتونن علل این نوع رفتارها رو در کودک مورد بررسی قرار بدن.

از زمان کودکی و حین بازی با اسباب بازی ها و حتی بدون اونا، جذب شدن به اجسام رنگارنگ در هر کودکی وجود داره، طبق نظریات روانشناسان کودک، هر نوزادی بر اساس حالات روحی و روانی و به فراخور تأثیرات محیطی جذب رنگ خاصی میشه و در مواجهه با اون رنگ واکنش های خاصی نشون میده.

روانشناسان طی سال های مختلف به بررسی تأثیر رنگ ها بر روح و روان کودکان پرداخته اند و تمامی اونها با این عقیده هم نظر هستند که هر کدام از رنگ ها تأثیر ویژه ای بر احساسات و عواطف کودکان دارند.

در این جا میخواهیم برخی از رنگ ها رو که از طرف کودکان بیشتر انتخاب میشه و تأثیرات و معانی انتخاب هر کدوم از اونا رو معرفی کنیم:

رنگ سبز: به باور روانشناسان و متخصصان کودک، رنگ سبز نماد آرامش و صلح هستش. کودکانی که این رنگ رو انتخاب می کنند معمولاً به دنبال آرامش و احساسات مثبت هستن. استفاده از رنگ سبز در محیط پیرامون کودک مثل اتاق خواب باعث تقویت آرامش و داشتن خواب خوب و راحت برای کودک میشه. همچنین اگه از رنگ سبز در کلاس درس استفاده بشه میتونه تأثیر شگرفی در یادگیری کودکان داشته باشه.

رنگ زرد: رنگ زرد به باور روانشناسان، نمادی از شادی و سرور در کودکان هست. استفاده از رنگ زرد در نقاشی کودکان بسیار رایج و مشاهده میشه. رنگ زرد یکی از مهم ترین رنگ ها در کمک به یادگیری و رشد ذهنی کودک هستش. این رنگ به افزایش یادگیری و تمرکز در کودکان کمک می کنه و کودکانی که این رنگ رو دوست دارن معمولاً مثبت اندیش، خوش فکر، شاد و با انگیزه تر هستند. بر اساس نظریه متخصصان امر کودک، استفاده از رنگ قرمز در محصولات و اسباب بازی های مختص کودکان به کشف استعداد و پیشرفت ذهنی و تمرکز او کمک می کنه و بر اساس همین یافته ها، بیشتر محصولات و تبلیغات مرتبط با کودک با استفاده از رنگ زرد صورت می پذیره. این رنگ نه تنها درکودکان بلگه در بزرگسالان هم نماد و یادآور تمرکز، درنگ و احتیاط هستش و با مشاهده اون انسان ناخودآگاه حالت احتیاط و هوشیار بودن رو درون خودش احساس می کنه. انتخاب رنگ زرد اتوبوس مدرسه هم بر اساس همین اصل بوده که کودک با دیدن اتوبوس این حس رو درک کنه که اکنون بایستی جهت رفتن به مدرسه به سمت اتوبوس بره و سوار بشه. همچنین سایر رانندگان و افراد با دیدن اتوبوس زرد رنگ این واقعیت رو درک می کنند که داخل این اتوبوس بچه های مدرسه هستند پس با احتیاط و رعایت فاصله مناسب با اون عمل می کنن.

رنگ قرمز: این رنگ با سطح انرژی و هیجان کودک رابطه مستقیمی داره. استفاده از رنگ قرمز در محیط های ورزشی و فعالیت های بدنی باعث افزایش تحرک و میل به ورزش در کودکان و حتی در افراد بزرگسال میشه. روانشناسان همچنین تأکید می کنن که از رنگ قرمز در محیط هایی که نیازمند تمرکز و آرامش بیشتری برای کودکان هستش بایستی استفاده نشه، چون این رنگ روحیه تحرک و جنب و جوش رو در کودکان افزایش میده و با دیدن اون بچه ها انرژی میگیرن و فعالیت های بدنی اونا افزایش پیدا می کنه. این رنگ از میان رنگ های دیگه به سرعت توسط قوای بصری انسان تشخیص داده میشه و واکنش های سریع و متفاوتی رو در آدم ها بر می انگیزه. مثال معروف و عام در این مورد رنگ خون و دیدن اون توسط انسان هستش که باعث افزایش ضربان قلب و آدرنالین در بدن میشه که نیاز به واکنش رو تحریک می کنه. رنگ قرمز در محیط های شهری و به خصوص در چراغ های راهنمایی نشان دهنده توقف، دقت بالا و احساس خطر هست.

رنگ آبی: رنگ آبی که معمولاً توسط بیشتر افراد به عنوان رنگی سرد تلقی می شود، طبق نظر روانشناسان خنثی کننده هیجان و انرژی مضاعف در کودکان هستش، لذا توصیه شده کودکان پس از انجام فعالیت های بدنی و تحرک فراوان در محیط هایی با رنگ آبی قرار بگیرن. رنگ آبی به کاهش فشار خون و ضربان قلب کمک میکنه ولی برای استفاده طولانی مدت در محیط هایی که کودکان هستند توصیه نمیشه، چون میتونه باعث افسردگی و اضطراب در اونها بشه.

در این مقاله سعی شد به معرفی برخی از رنگ های پر کاربرد و دلخواه کودکان پرداخته بشه و نحوه تأثیر گذاری هر کدوم از اونا رو در نوع رفتار و احساسات کودکان مورد بررسی قرار بده. تصور زندگی بدون رنگ و تاریک برای همه سخت و رنج آور هستش، بنابراین هر کدام از رنگ ها فلسفه وجودی و تعریف ویژه ای در زندگی افراد و جوامع بشری داره و در واقع نمودی از روح انسانی و بشری رو از خودش ساطع می کنه.